İlk süreç gongunun 26 Temmuz 2019’da çaldığı Türkiye Eser İhtisas Borsası (TÜRİB), 4. Yaşını kutluyor. TÜRİB Genel Müdürü Ali Kırali, Tarım Gazetecileri ve Muharrirleri Derneği’nin (TAGYAD) tertibiyle basın mensuplarıyla bir ortaya geldi.
TÜRİB’İN GAYESİ BORSADA SÜREÇ GÖREN ESERLERİ ÇEŞİTLENDİRMEK
TÜRİB’in kuruluşundan itibaren kat ettiği kademeleri anlatan Kırali; buğday, arpa ve mısır başta olmak üzere 17 eserde süreç gerçekleştirdiklerini, bu üç eserin TÜRİB’deki süreçlerin yüzde 90’ını oluşturduğunu aktardı. Elektronik eser senedi (ELÜS) yatırımcı sayısının 200 bine ulaşmasında sayıları 250’ye yaklaşan lisanslı depoların kapasitesinin 4 yılda 2 katına çıkmasının tesirli olduğuna vurgu yapan Kırali,
“TÜRİB faaliyete geçtiğinde 4 milyon ton olan saklama kapasitesi, Temmuz 2023 itibariyle 9,2 milyon tona ulaşarak Türkiye hububat rekoltesinin dörtte birini saklama kapasitesine ulaşmıştır. Türkiye’de alınıp satılan hububatın yaklaşık dörtte biri de TÜRİB’de süreç görmektedir. Hububat rekoltesinin dörtte birinin saklanabilmesi, çok değerli bir kapasite fakat bunu daha da üste götürmemiz gerekiyor”” sözünü kullandı.
Bu yıl 95 milyar liralık süreç hacmini hedeflediklerini vurgulayan Kırali, borsada 4 yılda toplam 133 milyar liralık süreç hacmine ulaşıldığı, 835 bin süreç yapılarak 33 milyon ton eserin el değiştirdiği bilgisini verdi.
İSLAMİ ESERLER PİYASASI OLUŞTURULACAK
“TÜRİB Teverruk Piyasası” ismi altında İslami eserler piyasası açacaklarını bildiren Genel Müdür Kırali, “Katılım bankalarımızın para piyasasının onların standartları gereği eser üzerinden yapılması gerekiyor. Şu anda Londra Metal Borsası ve Malezya Palmiya Borsası’nda yapılıyor. Lisanslı depolarda malın varlığının ispatlandığı bir altyapı bugüne kadar ülkemizde yoktu. Lisanslı depolar ve TÜRİB’le bu altyapı açıldı. Bizim altyapı yatırımıyla bu piyasayı açmamızla inşallah bu süreçleri Türkiye’ye çekiyor olacağız” dedi.
TMO’NUN BORSA SÜREÇ HACMİNDEKİ HİSSESİ YÜZDE 65’E ÇIKTI
Pandemi ve akabinde Rusya-Ukrayna savaşı ile geçen iki yılda TMO’nun piyasaya yükünü koyduğunu ve TÜRİB süreç hacmindeki hissesinin yine yükselişe geçtiğini belirten Kırali, şöyle devam etti:
“TMO’nun 2021’de %10 olan süreç hacmindeki hissesi, 2022’de %50’ye çıkarken, Ocak-Temmuz 2023 devrinde alımlar şimdi tamamlanmamış olmasına karşın %65’e yükselmiştir. Hububatta dünya ölçeğinde ekstrem bir seneyi yaşıyoruz. Ülkemiz bolluk, eserlerin çokluğu, depoların doluluğu manasında çok rahat bir noktada.
Bu nedenle tahıl koridorunda yaşanan kriz, iç piyasayı çok az etkiliyor. Kısa vadede ülke olarak rahatız. Tahıl Koridoru krizinin uzamayacağını varsayım ediyorum. Zira Rusya’da da bereketli bir hasat oldu, onların da eseri oradan çıkarması lazım.”
“TMO, PİYASANIN MERKEZ BANKASI”
Hububat üzere altın pahasında stratejik eserlerde üretim planlamasının iyileştirilmesinin kural olduğunu, Tarım ve Orman Bakanlığının bu taraftaki çalışmasının çok kıymetli bulduğunu bildiren TÜRİB Genel Müdürü Kırali, TMO’nun alım fiyatının özgür piyasa fiyatının üzerinde seyretmesinin “piyasa bozucu” bir tesir yapıp yapmadığı sorusuna şu karşılığı verdi:
“TMO, evvel pandemi, sonra savaş nedeniyle besin güvenliği için iki yıldır ne varsa aldı, ithalat da yaptı, satışta da sübvanse etti. Tahıl Koridorunun kesilmesi ihtimaline karşı risk alınamazdı. Hasebiyle geriye dönse bence tekrar birebir şeyi yapardı.
İki yıldır piyasaya yükünü koyan TMO, finansman gücüyle bu piyasanın adeta Merkez Bankası. Müdahale alımları piyasa bozucu değil lakin sahip olduğu güçle fiyatı istediği yere getirebilir.”
