Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Başkanı Prof. Dr. Göksel Aşan, AA muhabirine, Türkiye iktisadında bu yılki görünüm ve gelecek yıla yönelik amaçlara ait değerlendirmede bulundu.
Ekonomideki müspet gelişmelere işaret eden Aşan, “Ekonomide 2019 dengelenme yılı oldu. Sonuçları prestijiyle baktığımızda bu dengelenme süreci birçok insanın beklediğinden daha başarılı bir halde tamamlandı.” diye konuştu.
İstikrar programlarının uygulandığı birçok kriz gibisi ortamda birçok vakit negatif büyümelerin görüldüğüne dikkati çeken Aşan, Türkiye’nin ise istikrar programının birinci ayağını müspet büyümeyle bitireceğini söyledi.
Aşan, “2019 yılını yüzde 0,9-1 civarında bir büyümeyle tamamlayabiliriz.” sözünü kullandı.
“2020, biraz daha büyümenin ve bununla birlikte istihdamın öne çıktığı bir yıl olacak.” diyen Aşan, bu yılın son çeyreğinde kelam konusu sürecin başladığını, istihdama yönelik birtakım teşvikler ve paketlerin 2020’de daha da artacağını lisana getirdi.
İstihdamı artıracak bölümlerin bir ölçü daha öne çıkabileceğini vurgulayan Aşan, “2019’un son aylarında işsizlikle ilgili olumlu bir tablo görüyoruz. Şimdi istatistiklere yansımıyor lakin 2 ay sonra yansıdığını göreceğiz. 2020’nin birinci çeyreğinde işsizlik sayılarının da aşağı yanlışsız indiğini göreceğiz.” biçiminde konuştu.
15 Temmuz hain darbe teşebbüsü sonrasında Türkiye’de bütün piyasaların açıldığını anımsatan Aşan, şöyle devam etti:
“Başka ülke olsa her şeyi durdururdu. Tıpkı formda ülkemize son 1-2 yıldır spekülatif ve çok daha derin ataklar olduğunu biliyoruz. Bu ataklara karşın Türkiye’nin bu türlü bir performans göstermesi başka bir muvaffakiyet öyküsü. Elbette Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın önderliğinde ekonomi yönetiminin burada çok büyük bir özverisi ve başarısı var. İktisadın 2020 yılında yüzde 5’in üzerinde büyüyeceğini kestirim ediyoruz. Enflasyonda da yüzde 8,5’in bir ölçü altına geleceğiz. Bundan evvelki devirde spekülatif ataklar nedeniyle kurda yaşanan oynaklık, enflasyonun temel nedeniydi. Bu durum çabucak hemen bitti. Kurdan kaynaklı enflasyonu artık çok minimal yaşayacağız. Yalnızca talepten kaynaklı enflasyon göreceğiz. İşsizlik oranının da yeniden programda hedeflenen seviyeye geleceğini düşünüyorum.”
“FAİZ ÖDEMELERİNİN BÜTÇE İÇİNDEKİ HİSSESİ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI”
Göksel Aşan, iç tasarruflarda artış gözlemlediklerini belirterek, “Türkiye çok genç nüfusa sahip. Genç nüfus iktisadın rekabet gücü açısından çok büyük bir avantajdır, dinamizmdir, geleceğe dair çok şey vadeder fakat bir taraftan da dezavantajları vardır. Gençler tüketime eğilimlidir ve tasarrufları düşüktür. Bu nedenle Türkiye üzere genç nüfusa sahip bir ülkenin de tasarruf oranlarının düşük olması beklenir.” değerlendirmesinde bulundu.
İnsanların daha fazla tasarruf yapmalarını teşvik edecek finansal yeni araçların sisteme dahil edilmesinin değerine işaret eden Aşan, burada da önemli çalışmalar yapıldığını ve Sermaye Piyasası Kanunu’nda birtakım düzenlemeler bulunduğunu lisana getirdi.
Aşan, Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi olarak yeni düzenlemelere ait çalışmalara dayanak verdiklerini, Hazine ve Maliye Bakanlığının da yeni finansal araçları sisteme kazandırmak ve var olan finansal araçları daha ilgi cazibeli hale getirmek için önemli çalışmalar yaptığını aktardı.
Ferdî Emeklilik Sistemi’nde (BES) birtakım değişiklikler yapıldığını hatırlatan Aşan, BES’in iç tasarrufu artırıp fazladan finansal kaynak sağlama imkanı bulunduğunu kaydetti.
Aşan, 2002’den 2017’ye kadar geçen sürece bakıldığında kamunun faiz ödemelerinin bütçe içindeki oranının önemli halde azaldığını ve bunun bir muvaffakiyet olduğunu tabir etti.
Kamu borcuna da değinen Aşan, şu değerlendirmede bulundu:
“Elbette devletlerin ve kamunun borcu olur. Kamunun borcu şundan kaynaklanır, o denli bir yatırım yaparsınız ki 100 yıl kullanılır. Onun maliyetinin tamamını şimdiki vergiden ödemeye kalkarsanız gelecek kuşakların yükünü bu jenerasyondan almış olursunuz. Bu tıp kamu yatırımlarında anlayış, bu yatırımı kullanan tüm kuşaklara yayılmasıdır. Kamunun hiç borçlanmaması, yani kamunun borcunun olmaması diye bir şey yoktur. Ölçü şudur, kamu ödemelerinin ne kadarı faiz ödemelerine gidiyor? 2002’de vergi gelirlerinin tamamı faiz ödemelerine gidiyordu, bu oran artık yüzde 10 civarlarına kadar gerilemiştir.”
“UZUN DEVİRLİ BORÇLANMALARIMIZA YABANCI TALEBİNİ ARTIRMALIYIZ”
Aşan, özel dalın daha yüksek dış borcu bulunduğuna dikkati çekti. Özel kesimin ve kamunun borçlarını yenilemesi gerektiğini söz eden Aşan, “Cari açık verdiğimiz periyotlarda hem borcun yenilenmesi hem de verdiğimiz cari açık kadar yeni borçlanmanın yapılması gerekiyordu.” dedi.
2019’un cari fazlayla bitirileceğini vurgulayan Aşan, ek döviz ihtiyacının olmadığını ve 2020’de cari süreçler açığının 1-1,5 milyar dolar olabileceğini bildirdi.
Aşan, şunları kaydetti:
“Borcu çevirme dışında büyük bir finansman muhtaçlığımız yok. Bu yüzden ‘Yabancılar portföy yatırımı getirmezse biteriz.’ üzere telaffuzlara fazla kulak asmamamız lazım. Bundan sonraki işimiz ülkemize gelen yatırımın daha kaliteli olmasını sağlamak. Zira bilhassa türbülans periyotlarında dış kaynak çok kaliteli olmuyor, yüksek maliyetle geliyor. Bizim daha uzun periyotlu borçlanmalarımıza gelen yabancı talebini artırmamız lazım. Özel dalda de maliyetleri mümkün olduğu kadar aşağı çekmeliyiz. Bunların bir kısmı iktisat düzeldikçe zaten gerçekleşecek, bir kısmı da firmaların eforlarıyla olacak.”
