Çalışma hayatı, endüstrileşme, altyapı, ulaşım ve nüfus yoğunluğu üzere birçok yükü sırtlayan ve Türkiye’nin kalkınmasında değerli rol üstlenen İstanbul, Ankara ve İzmir vilayetler ortasında rekabet sıralamasında da öne çıktı. Rekabette Muş, Hakkari ve Şırnak ise son sıralarda yer aldı.
İstanbul Üniversitesi (İÜ) Kent Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından üçüncüsü hazırlanan “İller Ortası Rekabet Endeksi” açıklandı.
Endekse ait AA muhabirine değerlendirmede bulunan İÜ Kent Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Murat Şeker, 81 vilayet seviyesinde 2018-2019 devri dataları kullanılarak hesaplanan rekabet endeksi skorlarının, 2009 ve 2014 devirlerine ilişkin datalar kullanılarak açıklandığını, böylelikle rekabet açısından vilayetlerin 2009-2019 döneminde 10 yıllık performans seyrinin izlendiğini söz etti.
Şeker, İÜ Kent Siyasetleri Merkezi’nde yapılan geniş bir araştırmayla demografik yapıdan eğitime, sağlıktan toplumsal yaşama, ekonomik ve sektörel yapıdan altyapı ve ulaşıma, inovasyondan girişimciliğe toplam 266 gösterge için toplanan bilgilerin kullanılarak rekabete dayalı ana ve alt endekslerin hesaplandığını söyledi.
AYDIN VE TEKİRDAĞ REKABETÇİ GÜCÜNÜ ARTIRARAK BİRİNCİ 10’A GİRDİ
İstanbul, Ankara ve İzmir’in, 2009 ve 2014 bilgilerinde olduğu üzere yeniden rekabet sıralamasında dorukta yer aldığını belirten Şeker, “Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskişehir ve Konya bu vilayetleri takip ederken, Aydın ve Tekirdağ, evvelki periyotlara nazaran rekabetçi gücünü artırarak birinci 10 vilayet ortasına girdi. Evvelki devirlerde birinci 10’da yer alan Muğla bu yıl 11’inci, Adana ise 12’nci sıraya geriledi. Balıkesir, Mersin, Çanakkale, Trabzon, Denizli, Kayseri, Sakarya ve Samsun rekabetçi özelliklerini devam ettirdi. Muş, Hakkari ve Şırnak ise son sıralarda yer aldı.” diye konuştu.
Şeker, rapora nazaran 13 kentin rekabetteki yeri değişmezken, 33 kentin rekabet gücünü artırdığını, 35 kentin ise rekabet gücünün azaldığını aktararak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Demografik yapı, sıhhat, toplumsal ömür, makroekonomi, finansal piyasalar, girişimcilik ve teknolojik altyapıda İstanbul, Ankara, İzmir önder kentler olarak yer aldı. Ulaşımda İstanbul, İzmir ve Balıkesir, altyapıda ise İstanbul, Ankara ve Gaziantep öne çıktı. Eğitimde Denizli, Edirne ve Ankara, yükseköğretim alanında ise İstanbul, Ankara ve Eskişehir en rekabetçi vilayetler olarak sıralandı. Tarımda Konya, Aydın ve Şanlıurfa, turizmde Antalya, İstanbul ve Muğla birinci sıralardayken, dış ticarette İstanbul, İzmir ve Bursa, inovasyonda ise İstanbul, Ankara ve Bursa başkan kentler olarak yer aldı.”
ŞIRNAK’TA 10 BİN BİREYE 8 HEKİM DÜŞÜYOR
Murat Şeker, demografik yapı alt bileşeninde yer alan göstergelerden hanehalkı ortalama büyüklüğüne bakıldığında Şırnak, Şanlıurfa, Batman ve Hakkari’de bir hanede ortalama 6 kişinin yaşadığını, Eskişehir, Çanakkale ve Balıkesir de ise 3’ten az kişinin yaşadığının görüldüğünü kaydetti.
Okuryazar bayan oranının en yüksek olduğu vilayetlerden Antalya, Çanakkale, İzmir, Denizli ve Tekirdağ’da bayanların yüzde 98’inin okuryazar olduğunu söz eden Şeker, bu oranın en düşük olduğu vilayetlerin ise yüzde 86 ile Mardin ve Şanlıurfa olarak belirlendiğini söyledi.
Şeker, sıhhat bileşenine bakıldığında 10 bin bireye düşen yatak sayısında en yüksek kıymete sahip ilin, 48 yatak ile Bolu olduğunu, Bolu’yu 47 yatak ile Erzurum, Elazığ ve Edirne’nin takip ettiğini, bu gösterge açısından en düşük kıymete sahip ilin ise Şırnak olduğunu kaydetti.
Şeker, 10 bin şahsa düşen tabip sayısının Ankara’da 31, Edirne ve Bolu’da 26, Isparta ve İzmir’de 25 iken, bu sayının Şırnak’ta 8, Hakkari’de 9, Ağrı, Muş ve Iğdır’da 10 olduğunu bildirdi.
TÜRKİYE’DE TOPLANAN 100 LİRALIK VERGİNİN 44 LİRASI İSTANBUL’DAN
İÜ Kent Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şeker, rekabet endeksinin bileşenlerinden biri olan ekonomik yapı incelendiğinde, vilayette gerçekleştirilen ihracatın ülke ihracatı içindeki hissesi bakımından İstanbul’un yüzde 51 ile birinci sırada yer aldığını, İstanbul’u sırasıyla yüzde 6,6 ile Bursa, yüzde 6 ile İzmir ve yüzde 5,4 ile Kocaeli’nin takip ettiğini söyledi.
Türkiye’de toplanan 100 liralık verginin 44 lirasının İstanbul’dan geldiğine işaret eden Şeker, şunları kaydetti:
“İzmir ve Kocaeli 12 lira, Ankara ise 11 lira vergi geliri hissesine sahiptir. Bu gösterge açısından en düşük pahası alan vilayetler sırasıyla Bayburt, Çankırı ve Ardahan’dır. Türkiye’deki sanayi işletmelerinin yüzde 24’ü İstanbul’da iken, İstanbul’u takip eden Ankara ve İzmir, endüstrinin en fazla ağırlaştığı vilayetler ortasında yer aldı. Fakat sanayi çalışanları açısından bakıldığında İstanbul’dan sonra Bursa, en fazla sanayi çalışanının olduğu kent oldu. Bursa, Ar-Ge ünitesi olan firma oranı açısından da İstanbul’un akabinde ikinci sırada geldi. Yüksek teknolojiye dayalı ihracatta ise İstanbul’u Manisa takip etti.”
İSTANBUL KİŞİ BAŞI BANKA MEVDUATINDA BİRİNCİ SIRADA
Murat Şeker, kişi başına düşen ortalama banka mevduatı açısından incelendiğinde 58 bin 481 lira ile İstanbul’un birinci sırada yer aldığını, İstanbul’u, 47 bin 820 lira ile Ankara, 25 bin 303 lira ile İzmir, 24 bin 373 lira ile Muğla’nın takip ettiğini, bu gösterge açısından sıralamanın sonunda ise 2 bin 472 lira ile Ağrı’nın bulunduğunu bildirdi.
Konut satışları incelendiğinde, hem birinci hem de ikinci elde en fazla konut satılan vilayetlerin başında İstanbul, Ankara ve İzmir’in geldiğini aktaran Şeker, “Bu vilayetleri Bursa, Antalya, Konya, Kocaeli ve Tekirdağ izledi. Fakat satılan konutlar ortasında birinci el konut satışı oranının en yüksek olduğu vilayetler ise Şırnak, Kastamonu, Kırklareli, Bartın, Siirt, Sinop, Adıyaman, Düzce, Amasya, Ordu, Aksaray, Mardin ve Gümüşhane olarak sıralandı. Bu vilayetlerde satılan konutların yüzde 60’tan fazlası birinci olarak belirlendi. İkinci el satış oranlarının yüksek olduğu vilayetler ise Nevşehir, Yalova, Ardahan, Ankara, Kayseri, Muğla, Antalya, Kilis ve Balıkesir olarak sıralandı.” formunda konuştu.
İSTANBUL’DA KİLOMETRE BAŞINA DÜŞEN ARAÇ 5 YILDA YÜZDE 23 ARTTI
İÜ Kent Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şeker, organik tarımda çiftçi sayısı, ziraî alan ve üretim ölçüsü açısından Aydın’ın tüm vilayetler ortasında birinci sırada yer alırken, düzgün tarım uygulamaları alanı açısından Gaziantep, Şanlıurfa ve Adana’nın öne çıktığını bildirdi.
Şeker, “Bin kişi başına düşen araba sayısında 262 ile Ankara, 213 ile Muğla ve 206 ile Antalya birinci sıraları paylaşmıştır. Bu gösterge açısından en düşük pahaya sahip olan vilayetler ise 8 ile Hakkari ve Şırnak’tır.” dedi.
İstanbul’da kilometrekareye 764 aracın düştüğünü aktaran Şeker, “İzmir’de 117, Kocaeli’de 115 araç düşüyor. Bir evvelki raporda 2014 datalarına nazaran, İstanbul’da kilometrekareye 620 araç düşerken, geçen 5 yılda İstanbul’da kilometrekareye düşen araç sayısında yüzde 23’lük artış gözlendi.” diye konuştu.
Şeker, data odaklı kent araştırmalarına devam edeceklerini, bu araştırmanın bir rapor olarak gelecek günlerde yayımlanacağını bildirdi.
